Bệnh GOUT & ĐIỀU TRỊ

   

Làm thế nào để phòng cơn gút cấp?
Xuân - hạ - thu - đông chúng ta đều gặp bệnh nhân gút điều trị tại các khoa xương khớp. Tăng axit uric máu kéo dài và lắng đọng các tinh thể urat tại khớp gây viêm khớp được gọi là bệnh gút. Bệnh gút là bệnh do rối loạn chuyển hóa axit uric máu nên phải kiểm soát bệnh suốt đời”

Axit uric trong cơ thể được tổng hợp từ 3 nguồn chính. Một phần từ thực phẩm giàu axit uric nucleic mang vào cơ thể là 200mg/ngày, một ít từ sự phá hủy của các mô chết là 100mg/ngày. Phần lớn cơ thể tự tổng hợp axit nucleic là 600mg/ngày. Sự thải trừ axit nucleic chủ yếu qua hai con đường thận và qua phân, trong đó đường thận là chính. Sự mất căn bằng đó là hậu quả bệnh xảy ra. Cơn gút cấp thường xuất hiện vào ban đêm khi nhiệt độ môi trường xuống thấp, đau nhức khó chịu làm cho người bệnh không thể nào ngủ được. Điển hình của cơn gút cấp là biểu hiện viêm khớp ngón chân cái, viêm tấy đỏ mu bàn chân, nhưng trong nhiều trường hợp, cơn gút có thể xuất hiện đột ngột ở khớp gối và khớp gối có nhiều dịch. Khi có nhiều dịch, bệnh nhân đau đến mức không thể đi bộ và cử động khớp rất khó khăn. Những cơn gút đầu tiên điều trị khỏi rất nhanh, về sau cơn gút xuất hiện tăng dần và chuyển thành gút mạn tính. Lúc này, bệnh nhân có các hạt tophi ở mắt cá chân hoặc bàn tay, mỏm khuỷu. Axit uric tăng cao trong máu có thể lắng đọng trong các nhu mô thận hoặc đài bể thận tạo thành sỏi urat. Chính vì lý do đó mà khi mắc bệnh gút đừng coi thường bệnh, chú ý tuân thủ chế độ ăn kiêng, phòng cơn gút cấp và luôn nhớ rằng bệnh gút cũng phải điều trị suốt đời. Bệnh gút còn hay gặp ở nam giới độ tuổi 30-50. Ở phụ nữ thường gặp bệnh gút sau thời kỳ mãn kinh, do tình trạng béo phì, lối sống tĩnh tại và giảm nồng độ oestrogen.

THUỐC ĐIỀU TRỊ GUT
COLCHICIN là gì?
Colchicin là một alcaloid, được phân lập năm 1820 do nhà hóa học Pháp Pierre Joshep Pelletier và Joshep Bienaimé Caventon. Colchicin có tác dụng chống viêm và làm dịu đau. Colchicin là thuốc thường được sử dụng điều trị viêm khớp do gút và bệnh Behcet. Độc tính của Colchicin phụ thuộc vào liều lượng sử dụng. Tác dụng không mong muốn như tiêu chảy, buồn nôn, nôn, đau bụng, liệt thần kinh - cơ tiến triển, giảm bạch cầu và tiểu cầu. Liều gây độc trên 10mg và liều 40mg gây tử vong.

Colchicin được dùng điều trị cơn gút cấp và dự phòng gút tái phát cho những bệnh nhân gút mạn tính. Điều trị cơn gút cấp liều dùng Colchicin 1mg ngày thứ nhất uống 3 viên chia 3 lần, uống vào sáng, trưa và tối. Ngày thứ hai và thứ ba uống 2 viên Colchicin chia 2 lần uống vào trưa và tối. Ngày thứ tư và ngày tiếp theo uống 1 viên vào buổi tối. Phòng tái phát cơn gút cấp, tối uống 1 viên hoặc trước khi có triệu chứng tiền triệu của bệnh. Những trường hợp chức năng gan thận kém, không tự sử dụng Colchicin thì phải có ý kiến của bác sĩ. Trong đợt gút cấp bệnh nhân phải được nghỉ tại giường, uống 2 lít nước khoáng/ngày, nước không có gas, không uống rượu bia, giúp thải axit uric tốt. Bệnh nhân quá béo nên ăn chế độ giảm calo.

CHÚ Ý KHI  SỬA DỤNG THUỐC ĐIỀU TRI GUT
 
Các thuốc kháng viêm giảm đau chỉ dùng khi có cơn viêm khớp, nhằm cắt cơn viêm càng sớm càng tốt. Càng ít dùng càng tốt vì tác dụng phụ của thuốc sẽ tăng theo số lượng thuốc dùng, thời gian dùng và tuổi của người bệnh.
Để điều trị tận gốc các hậu quả (gây các đợt viêm khớp cấp, gây sỏi thận, gây suy thận.) của căn bệnh này cần phải giảm bớt lượng acid uric máu bằng thuốc ức chế tổng hợp acid uric và/ hoặc các thuốc làm tăng thải acid uric ra ngoài, các thuốc làm giảm acid uric máu sẽ phải dùng lâu dài (nhiều năm), dùng liên tục, không ngắt quãng. Liều lượng và loại thuốc do các bác sĩ điều trị chọn lựa và điều chỉnh tùy theo lượng acid uric máu, tuổi và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Mục tiêu của việc dùng thuốc này là giảm acid uric máu tới mức bình thường và duy trì mức đó lâu dài, bảo đảm không bị lắng đọng acid uric ở các cơ quan: khớp (gây tái phát viêm khớp), thận (gây sỏi thận hay suy thận)...

Allopurinol (biệt dược là Zyloric) là thuốc rất thường dùng để giảm acid uric máu, vì thuốc ức chế tổng hợp acid uric.

Ngoài ra có thể dùng các thuốc tăng thải acid uric qua đường thận như Probenecide, Sulfinpyrazone, thuốc làm tan sỏi Urate (Cốm Piperazine Midy), thuốc làm tiêu hủy acid Uric (Uricozyme). nhưng cần chú ý tới các chống chỉ định của thuốc.

Riêng ở người trên 60 tuổi, Allopurinol là thuốc thường được chọn lựa để làm giảm acid uric máu.

Các thuốc làm giảm acid uric đều đòi hỏi phải dùng liên tục nhiều năm vì đây chính là việc phòng ngừa bệnh tái phát.

Lượng acid uric máu phải được giảm tới mức bình thường (dưới 5 mg% hay dưới 300 (mol/L) và duy trì ở mức này bằng thuốc và chế độ ăn uống. Việc theo dõi định kỳ lượng acid uric trong máu, chức năng gan, thận là rất cần thiết để các thầy thuốc điều chỉnh liều lượng thuốc cho phù hợp và theo dõi ảnh hưởng của thuốc với cơ thể người bệnh.

Chú ý : Khi đang dùng Allopurinol

1- Cố gắng tránh sử dụng các kháng sinh nhóm ( Lactam (nhóm Penicillines, đặc biệt là Ampicilline và Amoxyclin) vì Allopurinol làm tăng khả năng dị ứng của các kháng sinh này lên nhiều lần).

2- Thận trọng khi dùng các thuốc ức chế men chuyển (đặc biệt là Captopril) vì thuốc này làm tăng khả năng dị ứng với Allopurinol.

3- Không nên dùng Corticosteroids và Aspirin dài ngày vì hai loại thuốc này ảnh hưởng không tốt đến bệnh và gây tăng acid uric máu.

4- Không dùng các thuốc lợi tiểu thiazide vì cản trở thải acid uric qua đường tiểu và tăng khả năng dị ứng Allopurinol.

Khi cần sử dụng thuốc hạ sốt người bệnh có thể dùng là Paracetamol.

Khi bị các viêm nhiễm cần điều trị kháng sinh, người bệnh nên báo cho bác sĩ biết mình đang dùng Allopurinol và các bác sĩ sẽ cho dùng kháng sinh thuộc các nhóm khác như: Erythromycine, Rovamycin, Tetracycline, Bactrim, Ciprofloxacine, Pefloxacin, Ofloxacin, Norfloxacin,.
Các thuốc lợi tiểu khác, lợi tiểu đông, nam dược đều có thể dùng. Các thuốc lợi tiểu thảo dược thường làm tăng lưu lượng dịch tới thận, tăng mức lọc cầu thận, làm kiềm hóa nước tiểu, không thải muối. nên thuận lợi cho việc thải acid uric, (đặc biệt là lá xakê). Có thể kết hợp với các thuốc này để tăng cường và củng cố kết quả điều trị. Nhiều trường hợp còn làm giảm bớt liều thuốc phải sử dụng

3. Chế độ sinh hoạt

 1- Ngâm chân nước nóng hàng tối là có ích, có thể làm thường xuyên, nhưng không nên dùng nước quá nóng, cũng không nên ngâm lúc đang bị viêm cấp.

2-Tắm sông, tắm biển là rất tốt, điều này hoàn toàn khác với việc dầm mưa lạnh hay bị lạnh đột ngột.

3- Tránh gắng sức, tránh căng thẳng, tránh thức quá khuya, tránh lạnh, tránh dầm mưa lạnh.

4- Cần duy trì một chế độ tập luyện, vận động thường xuyên, vừa sức.

5- Khi bệnh chuyển sang mãn tính cần có chế độ tập luyện thường xuyên, kết hợp với vật lý trị liệu và phục hồi chức năng để tránh teo cơ, cứng khớp và hạn chế biến dạng khớp.

Tại sao bệnh nhân gút phải thực hiện chế độ ăn kiêng và uống nhiều nước khoáng?
1- Vì khi ăn nhiều sản phẩm giàu chất purin làm tăng tổng hợp axit uric máu.
2- Nên uống nước khoáng có nhiều bicarbonate, đặc biệt trong mùa nóng, khí hậu nóng, mất mồ hôi qua da nhiều làm giảm thải bài niệu, nước khoáng có tác dụng làm kiềm hóa nước tiểu, giúp dễ thải axit uric ra nước tiểu.

Các yếu tố dễ khởi phát bệnh

Bệnh dễ khởi phát sau các chấn thương, vi chấn thương do đi giày dép quá chật hoặc sau khi uống nhiều bia rượu và ăn thức ăn giàu chất purin như các phủ tạng gan, thận, não, lòng, lưỡi và thịt thú rừng. Ngoài ra còn do nhiễm khuẩn hoặc có can thiệp ngoại khoa hoặc uống nhiều thuốc.

Làm thế nào để phòng cơn gút cấp?

Chẩn đoán bệnh dựa vào đặc điểm viêm khớp, nồng độ axit uric trong máu, đáp ứng với điều trị Colchicin để phòng tái phát bệnh gút. 

Các thực phẩm cần loại bỏ hẳn:1-  thịt thú rừng, các phủ tạng, thịt lợn, thức ăn rán, cá hộp, rượu vang, sô-cô-la, ca-cao.

2- Các thực phẩm có tốc độ tăng trưởng nhanh như : măng tre, măng trúc, măng tây, nấm, giá, bạc hà (dọc mùng) vì sẽ làm gia tăng tốc độ tổng hợp acid uric trong cơ thể.

Các thực phẩm cần hạn chế:

 1-  thịt, cá (100g/ngày), tôm, cua, ốc. Các loại rau khô, trứng, sữa và các sản phẩm sữa.
2- Thực phẩm giàu chất béo bão hoà (no) như : mỡ, da động vật, thức thực phẩm chế biến với các chất béo bão hòa như: mì tôm, thức ăn nhanh.
 Bệnh nhân có tầm vóc trung bình 50 kg không nên  ăn quá 100g  thực phẩm giàu chất đạm mỗi ngày 

3- Đồ uống có tính toan như : nước cam, chanh, nước trái cây giàu vitamin C vì làm tăng nguy cơ kết tinh urate ở ống thận, tăng nguy cơ sỏi thận.

Các thực phẩm được khuyến khích: 

1- cá thu, cá bống , cá trắm, cá mè2 - Các thực phẩm giàu chất xơ nói chung như dưa leo, củ sắn, cà chua…giúp làm chậm quá trình hấp thu chất đạm, làm giảm thoái hoá biến đạm để sinh năng lượng nên giảm sự hình thành acid uric3- Nên uống nhiều nước (tối thiểu 2,5 đến 3 lít nước mỗi ngày) 4- Nên uống nước khoáng không gaz có độ kiềm cao giúp tăng đào thải acid uric và hạn chế sự kết tinh urate tại ống thận, làm giảm nguy cơ sỏi thận

Trên thế giới, nhiều nghiên cứu cho thấy ở những người có tăng axit uric máu cao có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch cao hơn ở những người có axit uric thấp. Vì vậy, bệnh nhân gút nên chú ý các bệnh tim mạch phối hợp. 

Bệnh nhân mắc bệnh gút lâu và không tuân thủ điều trị hoặc tự uống thuốc không theo hướng dẫn của thầy thuốc chuyên khoa khớp thường dẫn đến tình trạng bệnh rất nặng, chi phí điều trị rất tốn kém và thời gian nằm viện kéo dài.

CẦU CHÚC SỨC KHỎE CHO MỌI NGƯỜI