NHỮNG CÂU THƠ ĐƯỢC CHƯNG CẤT QUA THỜI GIAN KHỔ

Những câu thơ được chưng cất qua “thời gian khổ” của Nguyễn Nguyên Bảy

Thơ Nguyễn Nguyên Bảy được chưng cất qua “thời gian khổ” òa vỡ bùng trào thành những tiếng ca day dứt của một tâm hồn nhiều cảm xúc, nhiều cảm thức, nhiều dư cảm âm vang từ chính trái tim yêu. Trái tim yêu nhiều cảm xúc ấy không chỉ làm thơ để tặng một người, mà còn tặng chung cho nhiều vùng đất và nhiều trái tim yêu khác. Cũng là để đối diện với cõi đời, đối diện với những yêu thương và thua thiệt, khổ đau đời mình: 

          - Tôi phạm tội trẻ con

       Luận Kiều thời chinh chiến

       Biết phận mình ong kiến

       Chẳng dám trách miệng quan

       Tay bưng bát cơm ăn

       Cố lùa và nỗi nhục

       Gối tình ôm sát ngực

       Cố đừng mòn sông ơi…

            (Tự thuật bốn đoạn - Đoạn tội)

       Tự thuật bốn đoạn gồm: Đoạn cỏ, Đoạn tội, Đoạn sống và Đoạn pháp, đoạn nào cũng làm cho người đọc, đọc xong thấy nhưng nhức một nỗi buồn.

       - Anh yêu em

       Tay chai sạn đêm đêm tìm vú

       Vú tràn sữa ngọt nuôi con

       Nói dại nếu đạn bom chia lìa đôi lứa

       Bể vẫn còn, cỏ vẫn còn

       Vú vẫn còn ấm nóng tay yêu.

                              (Đoạn cỏ)

Mỗi con người sinh ra để được sống, được tự do và được yêu thương nhau, thì dù trong khó nghèo đầy đọa họ vẫn yêu đến hết mình, yêu đến cháy mình. Bởi tình yêu lứa đôi, và cuộc sống hạnh phúc của họ bao giờ cũng là một bầu trời đẹp, bầu trời đẹp tinh khôi trường cửu: “Anh yêu em/ Con cá bé xíu yêu con cá bé xíu…”nhưng “Giữa bể đời mênh mông…” chúng ta phải vượt… kể cả chiến tranh “đạn bom chia lìa đôi lứa” thì “Tay chai sạn đêm đêm”anh vẫn lần tìm… dòng sữa ngọt nuôi con. Và rồi, trong yêu thương anh đã phạm tội gì để đến nỗi chúng ta phải chịu như một kẻ “lưu đầy” giữa quê hương mà lúc nào cũng được mệnh danh  tự do hạnh phúc: “Có một thứ luật pháp/ Không xử không cần giam/ có một thứ luật pháp/ tra tấn bằng tem cơm/ Có một thứ phát luật/ Sống mà như chết mòn” (Đoạn tội).

Cuộc đời mỗi con người đều có sự oái oăm riêng của nó, đôi khi mất cái này, song lại được cái kia. Tuy thứ được đó không bằng những cái mất nhưng cũng là một chút an ủi, động viên cho ta tiếp tục sống và vượt lên chính mình. Tôi được dự rất nhiều cuộc đọc thơ, ngâm thơ nhưng chưa bao giờ thấy một nhà thơ nào vừa đọc thơ của mình, vừa nghẹn ngào như Nguyễn Nguyên Bảy đọc thơ ở buổi ra mắt tập Thơ Bạn Thơ 1, và 99 Khúc Tặng Liên, ngày 25 – 9 – 2012 tại thư viện café sách của nhà văn Đoàn Tử Huyến, phố Trần Quý Kiên hôm đó. Không hiểu do xúc động, hay một đòn đau nào đó ngấm trong anh từ xa xưa ùa về trong ký ức, không kiềm chế được cảm xúc nên anh đã vừa đọc thơ của mình vừa chan nước mắt đầy mi:    

- Khốn khổ thân tôi đa tình

Phạm luật người quan họ

Cõng một cánh bèo dạt trôi

       Cánh bèo tôi vốn liền chị con côi

       Cha mẹ bay về trời

          Bỏ lại một chuồng gà vịt…

          (Quan họ không ngoại tình)

       Cha trời ơi! Mùa xuân, mùa hội hè đình đám chúng tôi hát hỏng với nhau cho vui mà người ta cũng đề ra lệ luật, đặt ra những vùng cấm đoán để bắt bẻ kẻ ham vui, trói buộc người muốn chơi vui thì những kẻ sĩ này làm sao chịu nổi... Đoạn thơ trên anh vừa đọc vừa nghẹn ngào trong nước mắt? Có điều gì ẩn chứa trong đó mà làm anh xúc động mạnh đến vậy???

Tôi quen biết đôi vợ chồng thi sĩ Nguyễn Nguyên Bảy - Lý Phương Liên chưa lâu, mỗi năm chỉ gặp nhau đôi lần. Thơ anh tôi đang tiếp tục đọc. Đọc đi đọc lại để hiểu thêm, thấm thêm. Định bụng sẽ viết một chút gì đó cho ra tấm ra món về “tòa núi” thơ này...

Nhưng...!!!

Trong khi chưa viết nổi thứ “ra tấm ra món” kia thì xin chọn ra một số câu thơ của anh mà tôi thích. Thích theo cảm xúc chủ quan cá nhân mình... Và... và... giá mà có cô hay cậu sinh viên khoa văn nào làm một luận văn tốt nghiệp về thi pháp thơ Nguyễn Nguyên Bảy, tin là luận văn ấy không là luận văn bình thường...

1. Ở đâu núi chảy ra lửa chết

Hai bàn tay mẹ làm lành lại hết

                    (Nam mô đất)

2. Trên cành một giọt sương rung

Gió nhẹ vô cùng thổi mãi không rơi

                           (Mây mưa)

3. Mẹ lại hiện về lưng còng như trăng

Con đâu biết phải làm gì để lưng mẹ thẳng

                                  (Ký ức còn lại)

4. Tình nghèo chăn rách

Em co kéo tứ bề đắp ấm cho anh

                       (Ký ức còn lại)

5. Lưỡi còn biết miếng ngon lành

Bát cơn chan nắng có thành canh chua

                        (Lục bát tuổi chiều)

6. Chó vây tiếng sủa inh tai

Con bò lạnh nhạt đương nhai nắng tàn

                          (Từ Thức bơ vơ)

7. Tử tế bốc lên thành mưa rào mưa xuân

Độc ác bốc lên thành mưa đá mưa máu

                     (Mẹ nói với bạc đầu)

8. Gió ở quanh ta nhưng gió vô hình

Không nhìn thấy mà thịt da cảm được

                                 (Ngưỡng Phật)

9. Thu ngoái sau lưng hóa vàng cho sen pháo

Còn chút sương hạ nào thì nở nốt cho thu

                                  (Thu xa quê)

10. Tranh gió đông gom lá trả lại trời

Tôi gánh vàng về an ủi cỏ lau tôi

                          (Thu xa quê)

11. Khúc sông xưa gió vẽ cây cầu

Cầu thật lạ mà người thì quen lắm

                                   (Cầu gió)

12. Trên trời tất nhiên có Giời

Nhưng sao Giời nỡ bất công

Để con càng lớn càng cao mẹ càng già càng thấp

                                          (Mẹ khóc)

13. Mới hay trắng sáng thì thầm

Gió ôm trăng nói gió cầm trăng đi

                           (Lời tóc cỏ lau)

14.  Cỏ lau cười lắt lay đầu

Sông lăn tăn sóng thoa bàu vú trăng

                             (Lời tóc cỏ lau)

15. Con xõa tóc cỏ lau thỉnh mẹ

Mẹ hiện về mưa bụi hoa cau

                         (Nam mô tết)

16. Răng tháng tám nhìn thèm trái chín

Miệng nhai miếng nào cũng ngon

Bữa ăn nào cũng kể cổ tích cơm

                         (Tự họa tuổi trưa)

17. Thả mình phơi trong đỏ biền chiều

Anh theo sóng căn mềm bờ cát

                         (Biên độ chiều)

18. Lúc tôi về với bổn phận tôi 

Lúa thiếu mồ hôi lúa không chịu chín

                               (Vãng lai thơ)

19. Phải trong trời biển ngửa nghiêng
Hình như có mối tình riêng chúng mình?

                                (Hải Vân)

20. Thi nhân cười gạo sôi vung

Đũa cả em ghế một vùng tám sen

                               (Tiệc tình)

21. Cội thương nhớ chẳng nhạt phai

Phận đời Tô Thị khóc mài vào mưa.

                         (Lội về thu ngâu)

22. Giấc ngủ bệnh hỏa thiêu thân xác

Thân em dâng một sông tình

                       (Viết trên giường bệnh)

23. Nhện buồn sa chửa giăng vui

Chấu chưa cắn hết những lời tro than.

                    (Viết trên giường bệnh)

24. Trăng như da ngực trinh tân

Hỡi trăng đã có một lần ai hôn

                           (Tự Tình)

25. Tội nghiệp chuyến tầu cuối

Chở toàn là gió hoang

                 (Tầu Điện đêm)

26. Rạch mặt chửi cha làng Vũ Đại

Cháo hành lò gạch trăng mơ

                            (Tụng khổn)

27. Phật ở trong tâm nên phật vô lượng Phật

Kẻ ác hồi tâm và người tốt tốt hơn

                                  (Ngưỡng Phật)

28. Gió ở quanh ta nhưng gió vô tình

Không nhìn thấy nhưng thịt da cảm được

                                  (Ngưỡng Phật)

29. Đắng cay ngoảnh lại lặng thinh

Ngọn đèn dầu hỏa họa hình trăng lu

                               (Ban mai)

30. Trằn trọc bẻ khục ngón tay

Ai đè ngực xuống để rây điệu buồn

                      (Bài ru trằn trọc)

31. Cổ tích cơm Trương Chi bớt buồn

Trời thương ban tình Mỵ Nương

Chăn nuôi tiếng hát

              (Tự họa buổi trưa)

32. Tôi mượn gió bấc bắc cầu

Trắng buồm mất hút trong màu sen xanh

                (Mơ sen)

33. Nếu em là hạt mưa xuân

Anh là chồi biếc uông chầm chậm em

                 (Bốn mùa)

 34. Tay trăng cởi áo tình ra

Tùng vào gió tiếng ngân nga trầu mời

                   (Mùa yêu)

35. Hà Nội xuân ngời như gái một con

Soi giương tự phải lòng mình

           (Một tháng chạp rồng thăng)

36 Người có lúc biết đâu ngày mai hỡi

Khúc sông này bát ngát một tình ca

             (Đoạn sống)

37. Giận ai chạm lại con nghê cũ

Mái ngói vô duyên đỏ lợi cười

             (Trùng tu chùa)

38. Bồ câu cửa tổ từng đôi

Tiếng gù khoan nhặt nhớ ơi là buồn

                  (Mưa ngâu)

39. Chim sẽ bay khỏi vườn đầy nắng mật

Cành cô đơn sẽ thấy mình thừa

                 (Ngẫu hứng nghen) 

40. Đông ơi chầm chậm rồi sang

Áo con đan kịp dở dang áo chồng

          (Say sóng ba)

41. Nghe trong tiếng gió đáp lời

Ước chim không mỏi cánh đời tìm nhau

                (Khúc ru một)

42. Lời Quan Họ mạn thuyền ngồi tựa

Nón quai thao lúng liếng che nghiêng

          (Ô cửa vuông trăng)

45. Đồng tiền là cạm bẫy đời

Công lý nực một trận cười ghê tanh

            (Lược Kiều)

46. Ghê kinh cho lũ con trời

Nhìn mặt mà bắt tanh hôi mùi tiền

Giọng Kiều ngọt đến thản nhiên

            (Lược Kiều)

57. Ước mơ cánh liệng mây cao

Nào ai thu được cánh vào bàn tay

                (Lược Kiều)

58. Những ai nghiêng nước nghiêng thành

                Trước em

Anh chẳng thấy mình xôn xao

             (Tự tình)

59. Câu nguyền trăng sáng hai vai

Trốn đâu khi kiếm trăng mài thời gian

                   (Tự tình)

60. Em nhớ mãi lưng cơm mùa gặt

Rau bờ rào chị nấu vàng cua

              ((Mắt ruộng)

61. Này gió gió đừng lả lơi

Kẻo mai đò lại nằm ngồi ngẩn ngơ

               (Trăng mười bảy)

61. Dẫu chối bùn vẫn là bùn

Tre còn ngâm xuống bùn còn hiến dâng

                  (Tre ngâm)

62. Muối đời trong nước mắt

Nên với anh điều phi lý nhất

Chúng ta sống trên đời mà không có nhau

            (Định nghĩa nhỏ về một định lý)

63. Em cứ việc nũng hờn vô lý

Tay anh có đàn và môi anh có cớ

Ru nịnh dỗi hơn yêu

          (Ru nịnh dỗi hờn)

64. Tiếng thở dài nhõng nhẽo của tôi ơi

Nhựa yêu dâng đầy ngực

Hoa tình tôi hái ngay đây

          (Hoa tình)

65. Cha đứng trên thuyền

Thuyền cười trên sóng nhấp nhô

Cha chầm chậm hóa thân vào Sông Cái

          (Sông cái mỉm cười)

66. Quên cơm sáng

Bỏ cơm chiều

Đầu moi những hạt tín điều ra ăn

                (Cuối ru)

67. Chật khoang tàu điện gió thu

Những mái phố ca trù

Cửa chợ Hôm trễ yếm

         (Ca trù mùa thu)

68. Mắt em nhìn đâu sao lâu chớp thế

Có phải em dong thuyền ra bể

Lỡ rớt mái chèo trên sông Tương?

                     (Sông Tương)

69. Giận ghế đá công viên nông nổi

Giận hơi thở thổi lùa tóc rối

Giận hẹn hò chép kín sông thơ

            (Hát tặng biệt ly)

70. Trăng nằm xuống chân nhè nhẹ khép

Búp tay trần khỏa mọng khơi khơi

Chợ trăng gió ngẩn ngơ cười.

                  (Chợ trăng)

71. Có thể mượn cây tả bát ngát rừng

Có thể mượn thuyền tả trùng khơi bão tố

Anh biết mượn gì để tả nỗi nhớ em?

                    (Nhớ) 

72. Biển là gì hỡi em

Có phải biển là cuộc tình ruồng rẫy

Sóng bạc đầu mà biển cứ xanh say

                (Hỏi biển)

73. Nên Nguyễn Du không cho Sở Khanh chết

Dù thịt nát xương tan ở pháp trường Kiều

Người tạc hình Sở Khanh vào bia miệng

                 (Quà tặng của Nguyễn Du)

74. Nở bờ rào thủa tuổi hừng đông

Mặt trời trôi phía sau lưng

Mọc sau gáy tình màu chín đỏ

                    (Hoa dâm bụt)

75. Con cầm tay mẹ lên xem

Tối nào mẹ cũng chong đèn ru con

                              (Đèn trăng)

76. Phải môi em một đóa mong

Hẹn tình anh đến trao vòng tay ôm?

                           (Hoa mười giờ)

77. Một mình mắc võng rừng thưa

Vòm cao nắng rắc lưa thưa hạt vàng

                   (Rừng thưa)

78. Bánh chưng nào không là bánh

Sao cứ ngẩn ngơ nhớ nếp cái hoa vàng

                          (Đỗ quyên)

79. Trách rằng bến lú sông mê

Xuống đò mế lú tình về bờ ru

            (Kiều qua sông)

80. Ngẩn ngơ hỏi bóng người xưa

Nắng non ép vẫy ơ thờ dưới hoa

            (Gặp ngựa Truyện Kiều)

81. Kìa ai xuống ngựa lên lầu

Vàng giả đeo lóa một mầu trai lơ

            (Gặp ngựa Truyện Kiều)

82. Ai đang nằm nướng sau mành

Đợi mật rót xuống ru vành môi khô

          (Gặp ngựa Truyện Kiều)

83. Vượt bao quan ải xông pha

Cớ sao chết ải đàn bà hùm ơi

      (Gặp ngựa Truyện Kiều)

84. Năm canh hỏi chóng hay chầy

Tháng năm gom được mấy ngày cho yêu

          (Gặp ngựa Truyện Kiều)

85. Cắn lời Quan Họ chặt răng

Cam chịu niêm luật buộc chằng phôi pha

             (Gặp ngựa Truyện Kiều)

86. Kiều rằng rằng đã là yêu

Thì đừng vặn vẹo bao nhiêu cái tình

            (Kiều rằng)

87. Kiều rằng lỗi phải tại mình

Vườn khuya tóc bạc nhuộm tình thời xanh

            (Kiều rằng)

88. Mình cười môi đỏ nốt ruôi duyên

Tay trong tay tình bước xuống thuyền

               (Bên đoàn viên)

89. Vay xuân cắt đầy máng cỏ

Ngựa xuân sức vó đang thì

(Ga Canh Tuất)

90. Chuyến tầu cuối người ra ga hối hả

Để lại vắng tanh cho một người chờ

             (Ga hẹn)

91. Thơ chờ người cay môi

Chúm chím nàng cười

Quạt yếm che vú hồng mắc cỡ

(Ga hẹn)

92. Áo lụa cỏ hoa mở tặng tình

Một Giao thừa chín mọng

(Ga hẹn)

93. Ta chùi giọt khóc vào tay

Thức sợ trăng trễ giờ bay về trời

        (Rằm suông)

94. Hết lụt lại hạn liên miên

Ngọn đèn hạt đỗ đêm đêm phập phồng

             (Nam mô mẹ)

95. Trái gì cũng thể trái hồng

Chín xong rụng xuống là xong một đời

Chí riêng có trái tim người

Chín suốt cuộc đời nuôi sự sinh sôi

           (Nam mô đời)

96. Cái tài nghĩ thận bẽ bàng

Hát rong tôi trộn kinh hoàng vào đêm.

                (Hát rong)

97. Bà tôi đi gánh đứng còng

Giã trầu câu ru Tô Thị

Tự bao giờ mắt bà thành mắt mẹ

Chằng còn lệ khóc chờ con

           (Vườn chiều)

98. Ngắm trăng buồn lòng chẳng sợ gió rung

Nâng ly rượu nhạt tanh như nước lã

Hết nhựa xuân anh còn gì nữa nhỉ

                 (Tự hát)

99. Trốn ở đâu giữa giữa đời huyến náo

Anh vùi mình ngủ góc vườn hoang

              (Tự hát)

100. Lời cười thành tiếng hát

Hát cùng em mới thấy mình dại dột

Duyên cớ gì để chết mùa xuân

              (Tự hát)

101. Tạ ơn cái nhìn đầu tiên ấy

se chúng mình một sợi duyên

(Hát không đề)

102. Cắc cớ gì bằng cắc cơ yêu

Thương anh chờ đợi lá vàng theo

Em bồng tình đến mơ và thực

Một trời nắng lóa gió xanh veo

      (Hát không đề)

103. Ngày mấy mà treo trăng sớm thế

Đất đang rằm nằm ngắm thùy nhiêu

(Hát không đề)

104. Anh tìm bạc vàng trong cổ tích

Mấy lần gọi cửa vừng ơi

Chẳng tìm được gì anh ngồi nhạt thếch

Dưới cội bồ đề nhặt lá rơi

(Hát không đề)

105. Lụa nói gì thế hỡi em

Lụa phất phơ gió tình mềm môi say

(Hát không đề)

106. Con trai lớn ngực ôm đầy lưng mẹ

Xin mẹ dạy chúng con cúng vọng ông bà

Tôi mở tay thấy ba ngọn gió quê

Thổi rào rạt suốt triền sông Cái

           (Ba ngọn gió quê)

107. Cơm ngô khoai độn với sum vầy

No cười như mưa bóng mây

       (Mưa tứ quý)

108. Mở lòng đi mưa

Đám mây nào vừa mưa trước cửa nhà tôi

Em gánh mưa về cong vẹt bờ vai

           (Mưa Seattle)

109. (...) Trăng Mỹ chín. Sao Mỹ non. Hay mắt tôi già?

Hello mắt, đồng hành cùng đêm trắng

             (Nhật Ký HELLO - I)

                           

                        Hoàng Xuân Họa

2012