TRANH SƠN KHẮC

Lời thưa : Bức tranh "SEN" - tranh sơn khắc của Hoạ sĩ Trần Minh Dân khiến cho căn nhà bé nhỏ của tôi như sáng lên, như ấm áp thêm.

Trần Minh Dân rất mê sơn khắc, sự say mê dai dẳng truyền sang bè bạn.

Xin giới thiệu với bè bạn bức tranh sơn khắc của Trần minh Dân

Giới thiệu sơ bộ về SƠN KHẮC 

Sơn khắc là nghệ thuật của đồ họa, sự hoàn thiện của bức tranh phụ thuộc vào những nét chạm khắc và những mảng hình tinh tế, giàu cảm xúc. Cuối cùng mới là việc tô màu nhằm tạo sự khắc họa mạnh.

Tranh sơn khắc xuất phát từ gốc tranh sơn mài. Nếu như ở tranh sơn mài thông thường, để có một tấm vóc vẽ người ta phủ sơn ta, vải lên tấm gỗ và mài phẳng thì tranh sơn khắc độc đáo ở chỗ, phải sử dụng kỹ thuật thủ công để khắc lên tấm vóc sơn mài.

Tranh sơn khắc từ phôi thai, phác thảo đến lúc hoàn thành có khi kéo dài cả năm trời.

Chẳng hạn, riêng công khắc ở bức tranh khổ nhỏ thường tôi làm cả ngày lẫn đêm thì mất 2 ngày, phối màu mất 3 ngày. Để người trẻ học được nghề cũng sẽ mất khoảng 6 tháng đến 1 năm” 

Tranh sơn khắc đòi hỏi rất kỹ về phác thảo, bố cục, cũng như mảng màu sáng tối mà màu đen của vóc là chủ đạo. Dù trên diện tích bức tranh khổ lớn bao nhiêu nó vẫn rất cần kỹ càng và chính xác đến từng xen-ti-met. Nếu sai, bức tranh sẽ gần như bị hỏng, các đường nét phải khắc họa lại từ đầu.

Kỳ công là vậy nên giá thành mỗi sản phẩm sơn khắc thường khá cao, trung bình từ 4 đến 25 triệu đồng/bức tranh. Giá thành cao lại yêu cầu khắt khe về mặt kỹ thuật, mỹ thuật nên nhiều người đã từ bỏ, không làm dòng tranh này nữa.

***

MỘT NGƯỜI SAY MÊ TRANH SƠN 

Làng nghề sơn mài ở Hạ Thái (Thường Tín, Hà Nội) nổi tiếng với sự tồn tại hơn 200 năm qua. Nhưng có một dòng tranh, được hình thành từ sơn mài của làng có nguy cơ mai một, đó là sơn khắc. Đây là thể loại tranh giàu tính dân gian, mang dấu ấn sáng tạo độc đáo. Hiện ở làng chỉ còn gia đình nghệ nhân Trần Thành Đạt vẫn âm thầm gìn giữ và ngày đêm chạm vẽ, tô màu với những bức tranh sơn khắc sinh động và đậm chất đời sống quê hương,

Nghệ nhân Trần Thành Đạt nói cách vẽ của tranh sơn khắc khác hẳn tranh sơn mài. Sơn mài vẽ bằng chổi hay bút lông, hoặc với chất liệu mềm để quét sơn lên vóc rồi mài. Còn tranh sơn khắc là nghệ thuật của đồ họa, ăn nhau là nét chạm khắc và những mảng hình tinh tế và giầu cảm xúc. Sau đó là việc tô mầu tạo sự khắc họa mạnh do chất liệu và sắc độ rực rỡ của sơn ta vẽ lên. 

Chậm, chắc và không vụ lợi, đó là nguyên tắc khi làm tranh sơn khắc của ông. Tôi bật cười vì cái lý của người làm nghệ thuật trong kinh doanh, chả ai không tính lãi, vậy mà ông làm ngược lại. Ông cười xuề xòa nói, lấy công làm lãi đủ sống là được, nhưng phải làm tranh thật ưng con mắt. Giữ lấy cái nghề thật tinh xảo để truyền lại cho con cháu. Đó là cái giá trị còn lại.

( sưu tầm )